Zagađenje vazduha jedan je od krivaca neplodnosti i sve veće stope steriliteta i kod žena i kod muškaraca širom zapadnog Balkana, pokazalo je istraživanje Evropskog fonda za Balkan i organizacija iz Srbije i regiona. Žene koje žive u zagađenim oblastima, zbog lošeg kvaliteta vazduha mogu imati manje zdravih jajnih ćelija, a usled toga i nižu plodnost, dok je vantjelesna oplodnja manje uspješna.

 

– Dugotrajno izlaganje zagađenom vazduhu na zapadnom Balkanu može da smanji plodnost žena za više od deset odsto, a tokom dana s visokim nivoom zagađenja smanjuju se šanse za začeće, a povećavaju za pobačaj. Kod muškaraca zagađenje praškastim materijama dolazi do testisa, gdje uzrokuje smanjenje proizvodnje sperme, manju pokretljivost spermatozoida, i češće pobačaje tokom trudnoće usljed programirane smrti ćelija – navodi se u ekspertskoj analizi koju je za kampanju „Ujedinjeni Balkan za čist vazduh” izradio čuveni profesor humane genetike i osnivač specijalne bolnice za liječenje steriliteta u Leskovcu Miodrag Stojković.

 

Povećan nivo zagađenja vazduha smanjuje stopu plodnosti, a zagađivači poput olova i bakra djeluju na funkcionisanje žlijezda u ljudskom organizmu, čiji poremećen rad negativno utiče na reprodukciju. Više međunarodnih studija povezalo je zagađenje vazduha ne samo s neplodnošću već i sa komplikacijama pri rođenju, povećanim urođenim oštećenjima, čak i povećanjem mrtvorođene djece.

 

Praškaste materije tipa PM 2,5 slabe kvalitet jajnih ćelija, studija iz Brazila pokazuje da visok nivo PM 10 povećava stopu pobačaja i kod žena koje su se podvrgle procesu vantjelesne oplodnje.

 

– Studija iz 2010, koja je obuhvatala područje grada Labina u Hrvatskoj, pokazuje da je učestalost pobačaja i mrtvorođenih beba u gradu bila značajno viša u periodu izlaganja zagađenom vazduhu iz obližnje termoelektrane na ugalj – u poređenju s periodom kada takve izloženosti nije bilo. Sulfatna jedinjenja koja nastaju u procesu spaljivanja uglja povećavaju i do 13 odsto rizik od pobačaja, dok izloženost česticama PM 2,5 i PM 10 smanjuje stopu začeća – navodi se u analizi.

 

Smanjenje neplodnosti na zapadnom Balkanu povezana je sa smanjenjem zagađenja vazduha, a rješenja su već dobro poznata: napuštanje uglja za proizvodnju struje, zamjena kotlova u domaćinstvima ekološki čistijim rešenjima, povećanje energetske efikasnosti, ali i smanjenje jednokratne upotrebe plastike i zamjena sintetičkih vlakana prirodnim.

 

– Kako bi se smanjila neplodnost, potrebno je obezbijediti visokoefikasne filtere za vazduh u zatvorenim prostorima, uz pravovremeno obavještavanje o zagađenju vazduha, kako bi se izbjegavale aktivnosti na otvorenom onda kada je kvalitet vazduha loš. Ova mjera je posebno značajna za specijalne ustanove koje se bave liječenjem steriliteta, kako bi i same prilikom procesa vantjelesne oplodnje stvorile optimalne uslove za pacijente i smanjile negativni uticaj zagađenja laboratorijskog vazduha na vrlo osjetljive jajne ćelije i embrione – navodi se u istraživanju i dodaje da liječenje neplodnosti i vantjelesna oplodnja mora postati mnogo dostupniji svima koji žele da imaju djecu.