Jedini način za to je da prilikom izmjena Izbornog zakona BiH bude povećan cenzus, da osvojeni mandat pripada političkoj stranci, a ne pojedincu ili da zbog neizvršavanja svojih obaveza odbornici snose odgovornost.

Ovo je stav većine načelnika i gradonačelnika u RS, ali i političara koji direktno učestvuju u izmjenama Izbornog zakona BiH, a koji kažu da je najizglednija opcija povećanje cenzusa s tri na pet ili sedam odsto kako bi se onemogućilo da u pojedinim skupštinama opština 25 odbornika dolazi iz 13 stranaka, kao što je slučaj u Bratuncu.

Vezivanje mandata za političku stranku zasad je malo vjerovatno. Iako se o ovom modelu razgovara, on bi podrazumijevao zatvorene izborne liste, čemu se protive uglavnom stranci i organizacije koje se bave zaštitom ljudskih prava i demokratskim standardima.

"Pod hitno se mora uvesti odgovornost jer skupština može da radi šta hoće i neće snositi nikakve posljedice. Recimo, u Hrvatskoj skupština ako ne usvoji budžet bude raspuštena i ide se na vanredne izbore. Nešto treba rješavati, jer sadašnja situacija je pogubna za sve nivoe vlasti, a posljedica svakodnevnih promjena po lokalnim parlamentima je zanemarivanje interesa građana", rekao je Zoran Latinović, načelnik opštine Gradiška, gdje Skupština ne funkcioniše već mjesecima.

O raspuštanju lokalnih skupština u slučaju da opoziv načelnika ili gradonačelnika ne uspje ili da se na vrijeme ne usvoji budžet već je bilo govora u RS, gdje je Ministarstvo uprave i lokalne samouprave RS započelo s izmjenama Zakona o lokalnoj samoupravi, ali on još nije ugledao svjetlost dana.

Pored Gradiške, zbog promjena skupštinske većine u problemu su i opštine Čelinac, Šipovo, Srbac, Gradiška, Kneževo/Skender Vakuf, Kotor Varoš, Kozarska Dubica, Trnovo, a u ovim lokalnim zajednicima ni danas se ne zna ko vodi glavnu riječ.

Načelnicima u ovim opštinama ruke su praktično vezane, jer većinu u skupštinama opština imaju oni koji dolaze iz opozicije, tako da na svakom koraku sputavaju izvršnu vlast, koja nijedan malo važniji dokument ne može usvojiti.

"Odbornici treba da snose odgovornost, treba povećati cenzus i, recimo, uvesti da se svi važniji dokumenti usvajaju dvotrećinskom većinom, ali treba razmišljati i da se mandat na naki način veže za stranku, da recimo, ako je neko dobio mandat ispred stranke, ne može je mijenjati i postati nezavisan ili slobodan odbornik", rekao je Mićo Mićić, predsjednik Saveza opština i gradova u RS, koji je i gradonačelnik Bijeljine.

O problemima u lokalnim zajednicama i skupštinama opština već je otvorena priča i u Interresornoj radnoj grupi za izmjenu izbornog zakonodavstva, u kojoj kažu da će se o tome svakako raspravljati i da se nešto mora mijenjati.

Lazar Prodanović, član ove interresorne radne grupe, kaže da bi za nestabilne parlamentarne većine bilo važno povećanje izbornog cenzusa, jer u pojedinim skupštinama ima veliki broj odbornika koji dolaze iz puno stranaka.

Pravilo da mandat pripada političkoj stranci, a ne pojedincu za Prodanovića je teško sprovodivo u djelo, prije svega jer veoma mali broj zemalja u Evropi ima takav sistem i što bi se time uvela poslušnost, a zanemarili bi se drugi kvaliteti koji su neophodni.

"Povećanjem cenzusa i kandidovanjem najboljih ljudi situacija bi se popravila. Radna grupa za izmjenu izbornog zakonodavstva saslušaće mišljenje načelnika i svakako će razgovarati na tu temu kako bi se problemi koje imaju lokalne zajednice na neki način riješili", rekao je Prodanović.

Izmjene moguće na tri načina:

- Povećanje cenzusa.

- Da osvojeni mandat pripada političkoj stranci, a ne pojedincu.

- Da zbog neizvršavanja svojih obaveza odbornici snose odgovornost.