Po jedan osiguranik u devetoj deceniji života registrovan je u Istočnom Sarajevu, Banjaluci, Mrkonjić Gradu i Modriči, a uglavnom se radi o specifičnim zanimanjima inženjerske, medicinske i pravne struke koji su neophodni poslodavcima za obezbjeđenje licence za rad firme. 

Prema evidenciji Fonda PIO Republike Srpske, među još zaposlenima koji su navršili godine za penzionisanje ima i lica sa raznim zanimanjima koji, iako u poznim godinama, nemaju dovoljno penzijskog staža za ostvarivanje prava na penziju.

U Jedinstvenom registracionom sistemu Fonda PIO i Poreske uprave registrovano je 219 aktivnih osiguranika sa navršenih 65 godina života koji su na dan prijave na osiguranje imali najmanje 65 godina života, a najčešće su istovremeno i korisnici prava na penziju. 

Stupanjem na snagu važećeg Zakona o PIO, u januaru 2012. godine, takvih je bilo evidentirano 334 korisnika penzije, koji su istovremeno imali i status osiguranika.

U saopštenju Fonda se podsjeća da je zakonom bilo propisano da se korisniku prava na penziju koji stupi u osiguranje vrši obustava isplate penzije, što se dosljedno poštovano do odluke Ustavnog suda Republike Srpske u novembru 2013. godine, kojom je utvrđeno da član 141  nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske. 

U praksi je to značilo da za korisnike samostalne penzije, starosne i invalidske, sa aspekta Zakona o PIO, nema prepreke da budu i u osiguranju, a da im se pri tome ne vrši obustava isplata penzije, kao što je bilo do donošenja te odluke. 

"Ova odluka tumači se različito, od osporavanja do odobravanja, ali riječ je o odluci Ustavnog suda koja se mora poštovati i primjenjivati, što isključuje dilemu", ističu u Fondu. 

Zakonom o radu propisano je da ugovor o radu prestaje sa navršenih 65 godina života, osim za zaposlene u visokom obrazovanju i višim sudskim instancama, gdje je posebnim zakonima propisano da rad traje do navršenih 68, odnosno 70 godina života.

Iz Fonda podsjećaju da su u Republici Srpskoj u neskladu Zakon o PIO i Zakon o radu, koji dugo nije imao nikakvih izmjena i dopuna, i ocjenjuju da će ovakve i slične dileme trajati sve dok se ova dva zakona ne usklade. 

"Do tada će se pojavljivati slučajevi da osiguranici stariji od 65 godina, kad nemaju dovoljno staža za penziju, podnose zahtjeve za ocjenu radne sposobnosti nastojeći da tako ostvare invalidsku penziju, a to bi značilo da se u takvim okolnostima isplaćuje najniža penzija i za staž daleko manji od potrebnih 15 godina", navodi se u saopštenju. 

U Fondu PIO ukazuju da to u praksi relativizuje propis i odredbu da se starosna penzija u pravilu ostvaruje sa 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja, potom sa 60 godina života i 40 godina penzijskog staža i za ženu sa 58 godina života i 35 godina staža osiguranja, a za invalidsku penziju sa najmanje pet godina staža osiguranja ili 10 godina penzijskog staža. 

"No, i pored precizno definisanih uslova za ostvarivanje prava na penziju, pojedinci nastoje da koriste nesklad ova dva zakona i na mala vrata ostvare pravo koje im ne pripada", zaključuje se u saopštenju Fonda PIO Republike Srpske.