Iskustvo je pokazalo da Poreska uprava zbog uništene imovine preduzeća kroz stečajni postupak ne uspijeva da naplati više od deset odsto iznosa potraživanja, pa je maksimalni iznos na koji mogu računati oko 43 miliona KM.

U Poreskoj upravi RS su istakli da je na kraju septembra ukupan dug za poreze i doprinose bio 1,523 milijarde maraka.

“Na dug subjekata u stečaju odnosi se 342,07 miliona KM, na reprogramirane obaveze 332,51 milion, a na dugovanja nesolventnih i obveznika u likvidaciji 90,19 miliona. Preostali dug je u postupku redovne ili prinudne naplate”, rekli su u Poreskoj upravi.

Stručnjaci ističu da je jedan od razloga velikog poreskog duga preduzeća koja su u stečaju i likvidaciji što Poreska uprava, posebno u periodu od prije nekoliko godina, nije pravovremeno reagovala i pokretala stečajeve čim je počelo gomilanje dugova. Poreska uprava je od početka rada te institucije 2002. godine podnijela svega 42 prijedloga za otvaranje stečaja u preduzećima koja su imala neizmirena dugovanja za poreze i doprinose. Istakli su da je stečajni postupak posljednji instrument za naplatu poreskog duga.

“Okončano je 27 postupaka, jedan zahtjev je odbačen, a 14 stečajeva je u toku. U ovoj godini podnijeli smo dva prijedloga radi utvrđivanja uslova za pokretanje stečaja”, kažu u Poreskoj upravi i dodali da je u toku 228 stečajnih postupaka, u kojima potražuju 317,99 miliona KM.

Stečajni upravnik Aleksa Nježić kaže da je uloga Poreske uprave u pravovremenom otvaranju stečaja veoma važna jer ona prva ima informaciju o lošem stanju u preduzeću čim ono obustavi plaćanje poreza i doprinosa.

“Oni prvi znaju koja firma je već postala nesolventna. Čak ni dobavljači ne znaju o nekoj firmi koliko zna Poreska uprava. Zato je ona ključna i može reagovati dok još ima stečajne mase, a ne kada gubitak preduzeća premaši vrijednost njegovog kapitala. Poreska uprava nije u dovoljno slučajeva reagovala na vrijeme, zbog toga veliki dio potraživanja iz stečaja neće uspjeti da naplati”, rekao je Nježić.

On je istakao da povjerioce za otvaranje stečaja destimuliše i obaveza plaćanja avansa od 5.000 KM po firmi.

“To je ogroman novac koji nema ni Poreska uprava i trebalo bi naći modalitet da to pitanje bude riješeno”, kaže Nježić.

Ekonomski analitičar Zoran Pavlović kaže da Poreska uprava treba da ima odjeljenje koje bi se bavilo firmama koje ne izmiruju na vrijeme svoje obaveze i da traže rješenje sa vlasnicima dok su one u funkciji.

“Kad firma dođe u situaciju da nije u funkciji i da Poreska uprava nema mogućnost da naplati potraživanja, onda je kasno za sve”, naglasio je Pavlović, ističući da Poreska uprava nije previše efikasna u prikupljanju prihoda i da je taj problem posebno bio vidljiv ranijih godina.

Na listi deset najvećih poreskih dužnika u RS, koja je objavljena na sajtu Poreske uprave, nalazi se čak šest preduzeća koja su u stečaju, a najveći je trebinjski “Novoteks”.

Prihodi rastu brže od duga

Ukupan dug prema Poreskoj upravi RS u prvih devet mjeseci u odnosu na isti prošlogodišnji period povećan je za 1,8 odsto ili 27,04 miliona maraka. S druge strane, naplata javnih prihoda istovremeno je porasla pet odsto. To baca pozitivno svjetlo jer je dinamika naplate javnih prihoda povoljnija od dinamike rasta duga.

Najveći poreski dužnici koji su u stečaju (miliona KM)

“Novoteks” 50,24

“Birač” 34,43

“Ekstra trgovina” 24,44

“Balkal” 11,3

PI “Sava” 11,09

“Proleks” 10,63

Neizmirene obaveze prema Poreskoj upravi

11.872 pravna lica

24.359 preduzetnika

54.910 građana

Firme u kojima je Poreska uprava pokrenula stečajni postupak sa najvećim iznosom potraživanja (miliona KM)

“Novoteks” 51,47

“Darko-produkt” 47,31

“Birač” 33,72

“Ekstra trgovina” 28.13

“Aleks petrol” 22,02

“Dobojputevi” 11,62

“Čajavec – Prostorna tehnika” 6,41

“Mladost” 5,43

“Žitopromet” 3,86

MP “Svon distilers Sava” 3,78