Kako se veliki hram Amun srušio u Sredozemno more, njegovi masivni kameni blokovi prikovali su do sada nepoznat vojni brod ispod površine vode.

Prije nego što je Aleksandar Veliki osnovao Aleksandriju oko 331. godine prije nove ere, jedna od glavnih egipatskih luka na Mediteranu bila je upravo Thônis-Heracleion.

Sada su istraživači iz Evropskog instituta za podvodnu arheologiju (IEASM), iste organizacije koja je prvi put otkrila grad 2001. godine, objavili otkriće dva fascinantna artefakta iz njegovog zlatnog doba: gotovo netaknutog egipatskog vojnog broda iz drugog vijeka prije nove ere i velike nekropole iz četvrtog vijeka prije nove ere.

Grad izgubljen u legendama

Thônis-Heracleion je bio jedna od dvije glavne ulazne tačke u drevni Egipat sa Mediterana (druga je bila Kanopus, otkriven 1999. godine).

Hiljadama godina stručnjaci su vjerovali da su Thônis i Heracleion dva različita izgubljena grada, ali danas znamo da je Thônis egipatsko ime, dok je Heracleion njegovo grčko ime.

Prije nego što je grad konačno otkriven, pominjan je samo u rijetkim drevnim tekstovima i natpisima na kamenju.

Herodot je vjerovatno mislio na hram boga Amuna u ovom gradu kada je pisao o mjestu gdje je mitski Herakle prvi put stigao u Egipat.

On takođe opisuje posjetu Helene Trojanske i njenog ljubavnika Parisa ovom mjestu neposredno prije izbijanja Trojanskog rata.

Četiri vijeka kasnije, geograf Strabon zapisao je da se Heracleion, koji je sadržavao hram posvećen Heraklu, nalazio nasuprot Kanopusu, preko jednog od rukavaca Nila.

Danas znamo da se Thônis-Heracleion nalazio u zalivu Abu Kir, oko 6,5 kilometara od obale Egipta, i da leži na dubini od deset metara ispod površine mora.

Od trgovačke moći do nestanka pod morem

Thônis-Heracleion i Kanopus su u svoje vrijeme bili izuzetno bogati, a hram boga Amuna predstavljao je važan vjerski centar. Međutim, kada su Ptolemejevići osnovali Aleksandriju kao novi centar Egipta, trgovina i bogatstvo ovih gradova polako su preusmjereni ka novoj prijestonici.

Ovo se možda pokazalo kao srećna okolnost, s obzirom na to da su prirodne sile ubrzo uništile Thônis-Heracleion.

Grad izgrađen na nestabilnom tlu počeo je da tone, a oko 140. godine prije nove ere hram boga Amuna se urušio, prenosi Nova. Serija snažnih zemljotresa oko 800. godine nove ere zapečatila je sudbinu grada, potopivši ga ispod talasa zajedno sa 100 kvadratnih kilometara delte Nila.

Tokom narednih vijekova, rast nivoa Sredozemnog mora dodatno je doprinio potpunom nestanku grada.

Blaga iz dubina

Istraživači su iz mora izvukli bogatu kolekciju artefakata koji otkrivaju ekonomsku moć ovog drevnog grada.

Pronađeni su brojni novčići, bronzane statuete i više od 700 drevnih sidara. Ronioci su takođe identifikovali više od 70 brodoloma.

Posebno impresivan pronalazak je ogromna statua boga Nila, Hapija, čije je vađenje iz vode trajalo dvije i po godine.

Pronalazak drevnog vojnog broda i nekropole

Novi pronalazak u gradu uključuje vojni brod koji je ležao zakopan ispod pet metara tvrdog sedimenta. Zahvaljujući najmodernijoj tehnologiji, uključujući elektronsku opremu za podvodno skeniranje, arheolozi su uspjeli da ga lociraju.

Brod se nalazio usidren u luci Thônis-Heracleiona kada se hram Amuna urušio. Ogromni kameni blokovi srušili su se na njega, potopivši ga u trenutku. Ovakvo otkriće je izuzetno rijetko - do sada je pronađen samo još jedan sličan brod iz tog perioda.

Podvodni arheolog Frenk Godio, jedan od vodećih istraživača koji su pronašli grad, istakao je: "Pronalasci brzih brodova iz ovog perioda su izuzetno rijetki."

Brod, dug 25 metara, ima dužinu šest puta veću od svoje širine. Poput svog dvojnog imena, njegova konstrukcija je mješavina grčkih i egipatskih tehnika.

Prema ekspertu Ehabu Fahmiju, šefu Centralnog odsjeka za podvodnu arheologiju pri IEASM-u, brod posjeduje klasične građevinske elemente kao što su malterisani spojevi, ali je građen i za veslanje, pri čemu su korišćene reciklirane daske - što su karakteristike tipične za egipatske brodove. Njegovo plitko dno sugeriše da je bio dizajniran za plovidbu plitkim rukavcima delte Nila, gdje rijeka ulazi u Mediteran.

Pored broda, otkrivena je i velika grčka nekropola pored sjeveroistočnog ulaznog kanala potopljenog grada. Grobnica je bogato ukrašena, a pronađena je i zlatna pogrebna maska. Egipatsko ministarstvo turizma i antikviteta saopštilo je da ovo otkriće "na prelijep način ilustruje prisustvo grčkih trgovaca koji su živjeli u ovom gradu.

Oni su gradili svoje svetilišta blizu velikog hrama Amuna. Ta svetilišta su uništena u istom trenutku kada i egipatski hram, a njihovi ostaci su sada pomiješani."

Istraživanja se nastavljaju, a ko zna kakve tajne egipatske istorije još čekaju da budu otkrivene ispod talasa.