Uperiodu oporavka, uobičajeni simptomi su malaksalost, slabost, pa i vrtoglavica, ali višednevna povišena temperatura i neuobičajeni zamor znak su za uzbunu i javljanje ljekaru.

U toku hospitalizacije medicinsko osoblje svakodnevno vodi računa o stanju kovid pacijenata. Tako se u određenim intervalima provjerava laboratorija, radi rentgenografija, a pošto se određeni parametri kao što je CRP (protein u krvi čoveka koji reaguje rastom u slučaju prisutnog akutnog upalnog procesa u organizmu) i D dimer (produkt razlaganja fibrina koji ukazuje na aktuelnu aktivaciju procesa zgrušavanja krvi) dovedu pod granice referentnih vrednosti, a snimak pluća pokaže regresiju upale, oboljeli od kovida 19 se otpuštaju na kućno liječenje.

Koji simptomi su normalni, a koji znak za uzbunu
Međutim, s obzirom na to da je period oporavka od ove bolesti duži od ostalih poznatih respiratornih infekcija, po otpustu iz bolnice i terapije koja je primenjena i dalje se mogu javljati različiti simptomi. Na pitanje koji su uobičajeni nakon liječenja, a koji su razlog za uzbunu, infektolog i član niškog Kriznog štaba dr Žarko Ranković kaže da sve zavisi od toga da li je neko hronični bolesnik ili ne:

– Hronični bolesnik će konsultovati izabranog ljekara koji ga najbolje poznaje i po potrebi uputiti kod specijaliste određene grane. Uobičajeni simptomi nakon izlaska iz bolnice su, slabost, malaksalost, bolovi u mišićima, eventualno zamaranje. Ali, ako to traje, ukoliko je izraženije, pogotovo zamor, onda bi trebalo konsultovati i kardiologa.

On dodaje da ako se nastavljaju suv nadražajni kašalj, povišena temperatura, ponovo se treba javiti ljekaru.

Kovid 19 je sistemska bolest koja ne napada samo pluća, već može da ošteti i kardiovaskularni sistem i dovede do oštećenja bubrega, pa se u skladu sa tim treba ponašati.

– Karakteristika kovid virusne infekcije je da je to sistemska bolest koja ne napada samo pluća, nego može da napadne i kardiovaskularni sistem, da dovede do oštećenja bubrega, centralni nervni sistem, i u skladu sa tim se treba i ponašati. Ne preporučuje se fizička aktivnost nego mirovanje i umjereno kretanje. Znači, lagana šetnja u nekom parkiću, ali da to ne bude preterano fizičko opterećenje, nikako fitnes i teretane, to apsolutno ne dolazi u obzir – naglašava Ranković.

Ponoviti laboratoriju samo uz izražene simptome
Sagovornik ističe da ukoliko pacijent ima dugotrajne i izražene tegobe kao što je temperatura koja traje više od tri dana, neophodno je da se ponovi laboratorija prije isteka četrnaestodnevne terapije, dok u slučajevima blage malaksalosti to nije potrebno.

– Ako neko ima skraćen dah i zamara se, to su simptomi koji trebaju da ga upozore da se ponovo javi ljekaru, i trebalo bi možda ponovo uraditi rentgengrafiju pluća, eventualno i CT pluća, ponoviti laboratoriju, uraditi krvnu sliku, CRP. To je sve ono o čemu treba voditi računa. Ti pacijenti u većini slučajeva dobijaju i takozvanu antokoagulantnu terapiju. Sa njom moraju da nastave i to je potrebno da se prati od strane izabranog ljekara ili od lekara u kovid ambulanti – ističe infektolog.

Sa njim se slaže i infektolog dr Darko Nožić koji kaže da nova pojava temperature, zatim zamaranje koje je neuobičajeno jako, pritisak u grudima, kratak dah, sve to mogu da budu posljedice oštećenja srca ili pluća, i onda se treba javiti pulmologu ili kardiologu.

Nakon terapije koju pacijenti primene od kuće, prema riječima Rankovića, normalna je malaksalost, glavobolja, vrtoglavica prilikom ustajanja, a to objašnjava činjenicom da su ti ljudi dugo bili neaktivni i da se nisu kretali.

– Ukoliko se to duži vremenski period održava, recimo sedam dana, deset dana, pacijent će konsultovati izabranog ljekara – navodi Ranković.

Kortikosteroidi jesu dobri, ali znaju da podignu nivo šećera u krvi, kao i krvni pritisak, pa prema riječima infektologa Nožića po izlasku iz bolnice treba češće mjeriti šećer i pritisak.

Povišen CRP i nakon terapije, kao i niži leukociti, prema njegovim riječima normalna su pojava kod obolijevanja virusom kovid 19, i nema razloga za zabrinutost.

Od kuće se vrši „skidanje“ sa kortikosteroida
Prema riječima infektologa Darka Nožića otpusne liste su dosta shematizovane pa su ljudi koji izađu iz bolnice u nezavidnoj situaciji pošto imaju manjak informacija.

– Kortikosteroidi se daju u bolnici, kad je progresija bolesti, kako bi smanjili progresiju i upalni proces, naročito upalni proces na plućima. Oni nastavljaju da se daju i kod kuće, ali ne više zbog neke aktuelne opasnosti, već oni u principu ne smiju naglo da se prekidaju, pa se onda prekidaju po šemi. To sad što ljudi nastave od kuće liječenje kortikosteroidima, to nije liječenje, nego da postepeno da kažem „skidanje“ sa kortikosteroida, to obično traje oko mjesec dana – ukazuje Nožić.

Terapija kortikosteroidima može podići nivo šećera u krvi, kao i krvni pritisak. Stoga, prema riječima sagovornika, po izlasku iz bolnice treba češće mjeriti šećer i pritisak, i reagovati u skladu sa njihovim vrijednostima.

Trajanje oporavka individualno
Žarko Ranković dodaje da dijabetičarima koji ranije nisu imali potrebu za insulinom isti ne može biti prepisan od strane lekara opšte prakse, već je za to nadležan endokrinolog. Ukoliko se po izlasku iz bolnice kod ovakvih pacijenata usled dalje terapije koju primaju od kuće i dalje nastavi trend visokog nivoa šećera u krvi, tada se prema njegovim riječima treba javiti upravo endokrinologu.

Nožić zaključuje da je oporavak od upale pluća individualan i da zavisi od stepena oštećenja:

– Ako su teške upale pluća i dugo traju, onda nastane fibroza, odnosno vezivno tkivo na plućima, i to je doživotno, taj ožiljak ne može da se skine i smanjuje funkcionalnost. Najveći broj ljudi se oporavi. Ono što ljudi griješe, jer se često savjetuje snimanje pluća recimo odmah po otpustu desetak dana. Te rentgenske i skenerske promene na plućima čak i kad je čovek dobro traju po mjesec dana. Tako da ne treba pre mjesec dana, čak i šest nedelja raditi kontrolni rentgen pluća, jer je potrebno vrlo dugo vrijeme da se rentgenološka slika popravi. Tako ako se ljudi slikaju pa vide sjenke, onda ljekari daju dodatne antibiotike, što nije potrebno ako je miran CRP.