U anketnom istraživanju učestvovao je 1.041 student sa dva javna univerziteta u Banjaluci i Istočnom Sarajevu.

 

Na pitanje: “Da li obilježavate i slavite Dan Republike Srpske?” više od dvije trećine ispitanika, njih 746 ili 72,5 odsto, dali su pozitivan odgovor što uostalom potvrđuje i praksa iz prethodnih godina, kada je akademska omladina aktivno na različite načine uveličavala ovaj praznik.

 

Na pitanje: “Kako tumačite osporavanja Dana Republike Srpske od strane Ustavnog suda BiH i Visokog predstavnika?”, 45,1 odsto ispitanika smatra da je na djelu napad na postojanje Republike Srpske, 29,8 odsto njih to doživljava kao negiranje političke volje građana iskazane na referendumu, dok 15,3 ispitanika nije odgovorilo na pitanje. Spremnost da poštuje odluke Ustavnog suda BiH iskazalo je 10,4 odsto studenata dva javna univerziteta.

 

U Republici Srpskoj 25. septembra 2016. godine održan je referendum na kojem su se građani Republike Srpske izjašnjavali na pitanje: “Da li podržavate da se 9. januar obilježava i slavi kao Dan Republike Srpske?” Ovaj referendum je bio odgovor na osporavanje obilježavanja 9. januara od strane Ustavnog suda BiH.

 

Prema rezultatima anketnog pitanja, 56,2 odsto studenata bi ponovo reagovalo u slučaju zabrane obilježavanja 9. januara. Svaki četvrti student (24,8 odsto) se izjasnio da bi izašao na mirne proteste, 13,4 odsto je spremno da blokira puteve, dok bi 18 odsto njih izabralo ostale oblike građanske neposlušnosti (neplaćanje poreza, bojkot institucija i sl). Manji broj studenata, 20 odsto ne bi reagovalo u ovoj situaciji, dok 23,4 odsto ispitanika nije sigurno u odgovor.

 

Profesor istorije na Filozofskom fakultetu u Banjaluci Borivoje Milošević naglasio je da 9. januar predstavlja simbol borbe srpskog naroda za očuvanje vlastitog identiteta i državotvornosti, kao i da su u njega “utkane istorijske tradicije srpskog naroda i uspomene na pretke koji su se vijekovima borili za ideal slobode i za njega položili živote”.

 

- Stvaranje Republike Srpske je čin od najvišeg istorijskog značaja koji označava formiranje jednog državno-pravnog okvira za slobodan i demokratski razvoj srpskog i drugih naroda koji živi sa njim - dodao je Milošević.

 

Profesorka na Fakultetu političkih nauka u Banjaluci Nina Sajić, istakla je da je 9. januar dan odlučnosti, hrabrosti i vizije srpskog naroda da u veoma teškim okolnostima odbrani svoje pravo na slobodu, jednakost i ravnopravnost.

 

- Očigledno je da je krajnji cilj osporavanja 9. januara zapravo nastojanje da se nametne unitarna država i kreira vještačka “bosanska” nacija, što je suprotno evropskim vrijednostima i ideji očuvanja multikulturalizma u višenacionalnim zemljama. Ako Škotska može da obilježava 30. novembar, Kvebek 24. juni, Flandrija 11. juli, ne postoji nijedan civilizacijski, demokratski, ni pravni argument zašto bi 9. januar bio osporen Republici Srpskoj - zaključuje Sajićeva.

 

Podsjetimo, uprkos konstantnim pritiscima i pokušajima zabrane od strane OHR-a, Ustavnog suda BiH, bošnjačkih elita, kao i međunarodnih predstavnika, u Republici Srpskoj se svake godine obilježava 9. januar kao republički praznik.

 

- Svjedoci smo da su pokušaji zabrane obilježavanja Dana Republike intenzivirali u posljednjih desetak godina, ali smo takođe svjedoci i činjenice da što se više osporava proslava 9. januara, da su građani Republike Srpske sve odlučniji da nastave da ga slave u sve većem broju. Čak ni neokolonijalna diktatura, koja se pokušava uspostaviti na teritoriji cijele BiH, ne bi mogla spriječiti da građani i dalje dostojanstveno obilježavaju Dan Republike - navela je Sajićeva.

 

Stručnjak za međunarodno pravo Vitomir Popović izjavio je da obilježavanje Dana Republike ili nekog drugog važnog istorijskog datuma apsolutno ne bi trebalo da zavisi od Kristijana Šmita, koji je takozvani i nametnuti visoki predstavnik koji nema ni legalitet ni legitimitet.

 

Deveti januar predstavlja dan kada je prije 32 godine srpski narod zapadno od Drine, sagledavajući opasnosti za nacionalni opstanak nakon što su dojučerašnje komšije definitivno rasturile zajedničku  državu, odlučio da na dijelu svog vjekovnog prostora formira Republiku Srpsku koja bi spriječila ponavljanje iskustva iz dva svjetskog rata, masovnog pogroma, genocida, koncentracionih logora, sistematskog zatiranja srpske kulture i identiteta.

 

U ovoj jednoj rečenici sažeta je suština odgovora većine studenata u sprovedenoj anketi.

 

Bez obzira na činjenicu da Republika Srpska već 32. godinu trpi različite pritiske kako na spoljnopolitičkom tako i na unutrašnjem nivou, ona predstavlja garant očuvanja kulturnog, nacionalnog i političkog identiteta srpskog naroda, kao i garant njegovog opstanka. Samo obilježavanje 9. januara daje političku poruku: očuvanje Republike Srpske kao napora srpskog naroda za ostvarivanjem ideala slobode, jednakosti i ravnopravnosti, zaključili su studenti iz Republike Srpske.

 

 

U Sarajevu, 9. januara 1992. godine, tadašnja Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini donijela je Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda Bosne i Hercegovine. Donošenjem Ustava od 28. februara Republika je dobila naziv Srpska Republika Bosna i Hercegovina, a od 12. avgusta iste godine naziv Republike je promijenjen u Republika Srpska. Ustavni sud BiH dvaput je proglasio praznik neustavnim - 26. novembra 2015. i 29. marta 2019. godine sa tvrdnjom da diskriminiše bošnjački i hrvatski narod, jer se obilježava na dan vjerskog praznika.