Miloš Stupar, koji je u neosnovanom pritvoru odležao skoro pet godina i bio bez dokaza osuđen na 40 godina robije zbog ratnog zločina u Srebrenici, nakon oslobađanja je dobio svega 84.000 KM odštete. Stupar je rekorder po vremenu provedenom u pritvoru kojeg je Sud BiH oslobodio krivice, ali je ujedno i jedan od onih koji su dobili najmanju odštetu. U julu 2008. godine bio je osuđen na 40 godina zatvora, a sudije su utvrdile da kao komandant Drugog odreda Specijalne policije nije kaznio podređene koji su učestvovali u ubistvima Srebreničana u Zemljoradničkoj zadruzi Kravica 13. jula 1995. godine. Apelaciono vijeće Suda BiH ga je, međutim, u maju 2010. godine oslobodilo jer je utvrđeno da on niti je bio komandant tog odreda niti je nad njegovim pripadnicima imao efektivnu kontrolu do 14. jula te godine.

Stupar kaže za "Glas Srpske" da je na kraju pravne bitke dobio odštetu koja iznosi 50 maraka po danu boravka u neosnovanom pritvoru. Za njega je taj iznos apsurdan, jer počinioci krivičnih djela mogu da dan zatvora državi plate 100 maraka kako bi izbjegli odlazak u zatvor.

- Od četiri godine i sedam mjeseci, samo godinu i sedam mjeseci sam bio u zatvoru zbog prvostepene kazne od 40 godina. Iako sam prošao kroz strašan pritisak, ništa mi nije priznato za nanošenje duševnog bola. Šteta je, u stvari, nemjerljiva, to se ničim ne može nadoknaditi, ali ono što sam  dobio je mizerija - kaže Stupar.

Dok su mnogi za godinu nezakonitog pritvora dobijali i po 150.000 maraka, Stuparu nije pošlo za rukom da dobije veću nadoknadu ni poslije uložene žalbe na dosuđenih 84.000 KM. Njegov zahtjev je bio 200.000 maraka, ali mu je i u ponovljenom postupku dosuđeno prvobitnih 84.000. Njegova i žalba pravobranioca BiH odbijene su kao neosnovane, tako da je ta presuda postala pravosnažna.

Advokati koji zastupaju bivše optuženike u takvim postupcima kažu da je visina odštete koju Sud BiH dosuđuje oštećenima ispod svakog nivoa.

- Tu su moguće i oscilacije i mahinacije. U toku postupka za nadoknadu štete vještaci utvrđuju da li je pritvoreniku narušen ugled, da li je pretrpio duševni bol i za koliki je novčani iznos oštećen. Ocjenjuju ukupan boravak u pritvoru, vrstu predmeta, krivičnog djela i druge okolnosti. Uglavnom, sve je proizvoljno. Iz dosadašnjih presuda može se zaključiti da odšteta, iako se ne određuje prema danu provedenom u pritvoru, za dan pritvora u prosjeku iznosi oko 60 maraka - kaže jedan od advokata.

Predsjednik Boračke organizacije RS Milomir Savčić kaže da je Stuparov primjer jedan od drastičnih, ali da ima još mnogo sličnih u kojima je ljudima koji su neosnovano proveli dobar dio života iza rešetaka dosuđena minorna odšteta.

- U tom istom predmetu bilo je više njih, a ne samo Stupar. U neosnovanom pritvoru zajedno su bili oko 20 godina i država je morala da im isplati veliku odštetu, ali su, uprkos svim poniženjima, dobili sitnicu - kaže Savčić.

Pravobranilaštvo BiH trenutno vodi 32 predmeta u kojima oštećeni za neosnovani pritvor, koji je na zahtjev Tužilaštva BiH odredio Sud BiH, traže 4,29 miliona KM odštete.

Pritvor nikome nije koristan

U Visokom sudskom i tužilačkom savjetu BiH (VSTS) smatraju da bi tužioci umjesto pritvora trebalo da traže i koriste alternativna rješenja.

- Treba koristiti jemstvo, mjere zabrane, oduzimanje putne isprave, lične karte, javljanje u policijsku stanicu. Pritvor ne dođe dobro nikome, ni sudu, ni tužilaštvu, ni porodici, ni državi - istakli su u VSTS-u.

Uslovi za traženje odštete

• pravosnažna oslobađajuća presuda
  
• krivični postupak nije pokrenut
  
• postupak obustavljen ili je optužba odbijena
  
• duži boravak u pritvoru od trajanja kazne