Srpski manastir Hilandar, koji su otac i sin osnovali na mjestu gdje su bile ruševine grčkog manastira, postao je riznica izuzetnog kulturno-istorijskog i umjetničkog blaga, jedan od četiri najveća i najljepša na Svetoj Gori i vijekovima je središte i rasadnik srpske duhovnosti.

 

Hilandar je u hijerarhiji Svete Gore na četvrtom mjestu po značaju. Posmatran spolja, manastir ima izgled srednjovjekovnog utvrđenja, s obzirom na to da je utvrđen bedemima koji su visoki i do 30 metara.

 

Spoljni zidovi su u prosjeku dugački 140 metara i okružuju površinu koja je široka oko 75 metara.

 

Manastir je ovako utvrđen pošto je u prošlosti, kao i ostala utvrđena monaška naselja na Svetoj Gori, morao da se brani od gusara.

 

Neki smatraju Hilandar jednim od prvih univerziteta u "prethodničkoj" formi - konkretno, prvim srpskim univerzitetom.

 

Manastir Hilandar izgradio je grčki monah-svetogorac Georgije Hilandario.

U manastiru se 1199. godine upokojio Stefan Nemanja.

 

Kralj Stefan Uroš Prvi je 1262. godine značajno utvrdio manastir. Hilandar je naročito pomogao kralj Milutin, koji je oko 1320. godine na mjestu stare podigao novu Crkvu Vavedenja Presvete Bogorodice.

 

U vrijeme kralja i cara Dušana Sveta Gora je došla pod njegovu vlast i to je period najvećeg prosperiteta manastira.

 

Tokom vijekova turske vladavine, Hilandar su pomagali ruski carevi i moldavski kneževi u 16. vijeku, a srpski patrijarsi iz Peći u 17. vijeku. Početkom 19. vijeka stvorena je prva novovjekovna srpska država, pa je nastavljena bogata tradicija hilandarsko-srpskih odnosa.

 

U novijoj istoriji manastir je znatno stradao 2004. godine u katastrofalnom požaru, poslije čega je uslijedila obnova oštećenih građevina.

 

Hilandar predstavlja jedno od najznačajnijih središta srpske kulture i duhovnosti.