Debalans u odnosu poslanika i broja glasača pokazala je analiza Republičke izborne komisije (RIK) koja je urađena nakon što je krajem decembra prošle godine ukazano da je potrebno provjeriti stanje na terenu.

Parlament RS broji 83 poslanika koji se biraju iz devet izbornih jedinica. U skupštinske klupe 20 poslanika ulazi putem kompenzacionih lista bez obzira na broja osvojenih glasova.

Obaveza parlamenta je da svake četiri godine preispituje granice izbornih jedinica i broj mandata koji daje svaka od njih da bi bio obezbijeđen princip proporcionalnosti između broja mandata i registrovanih birača. Taj posao je povjeren Republičkoj izbornoj komisiji koja je nedavno stavila pod lupu izborne jedinice i broj mandata, a ključno mjerilo bio je broj upisanih birača u centralni birački spisak.

Posljednji podaci o upisanim biračima iz decembra 2017. godine pokazali su da bi odnos snaga u parlamentu RS trebalo da bude drugačiji u odnosu na trenutno stanje. Utvrđeno je da izborna jedinica tri, u kojoj su opštine banjalučke regije, dobija jedan mandat na 22.967 glasača, dok u izbornoj jedinici devet u kojoj su opštine na jugu RS za jedan mandat treba 15.760 glasova. U regiji Birač, odnosno izbornoj jedinici sedam, taj je odnos 16.723 glasača za jedan mandat.

- Izbornoj jedinici tri trebalo bi dodijeliti 14, umjesto dosadašnjih 12 mandata, a u isto vrijeme izbornim jedinicama sedam i devet trebalo bi oduzeti po jedan mandat, tako da bi trebalo da daju po šest poslaničkih mandata - navedeno je u analizi koja je prezentovana predsjedniku Narodne skupštine RS Nedeljku Čubriloviću.

Na taj bi način jedan mandat u Narodnoj skupštini u izbornoj jedinici tri vrijedio 19.686 glasova, u izbornoj jedinici sedam 19.510, a u izbornoj jedinici devet 18.387 glasova čime bi razlika bila svedena na mnogo prihvatljiviji nivo.

Predsjednik Republičke izborne komisije Oliver Blagojević kazao je da bi takvom raspodjelom bila približno izjednačena vrijednost glasa, odnosno kota po izbornim jedinicama koja je potrebna za usvajanje mandata.

- U zaključcima smo predložili da za predstojeće opšte izbore, ako to dozvoljava program rada Narodne skupštine i ako postoji saglasnost parlamentarnih stranaka, bude donesena odluka o izbornim jedinicama i broju mandata u skladu sa podacima iz odluke Centralne izborne komisije BiH iz decembra prošle godine kako bi bila obezbijeđena proporcionalnost između broja mandata i birača upisanih u birački spisak - rekao je Blagojević.

Stav Republičke izborne komisije je i da bude pokrenuta inicijativa za izmjenu Izbornog zakona BiH i Izbornog zakona RS kako bi bile precizirane obaveze i rokovi za usvajanje odluke koja bi bila primjenjiva na izborima koji bi trebalo da budu održani u oktobru.

Pod lupom su se našli i kompenzacioni mandati, a stav Republičke izborne komisije je da treba razmisliti o tome da njihov broj bude smanjen sa 20 na 19, što je donja granica predviđena Izbornim zakonom BiH.

Potpredsjednik Narodne skupštine RS Nenad Stevandić smatra da je dobro imati analizu ovog tipa, ali da treba voditi računa o svim dijelovima Srpske.

- Neke regije imaju manje birača, ali teritorijalno i strateški imaju veliki značaj. Ne bi trebalo da uradimo ništa nauštrb demokratije, ali moramo pronaći modul da ne bude ugrožena nijedna regija. Ovo je veoma osjetljivo pitanje - rekao je Stevandić.

Priča o stanju u izbornim jedinicama otvorena je u decembru prošle godine na sastanku predsjednika Narodne skupštine RS i čelnika Centralne izborne komisije BiH.